Fragment książki „pamiętnik psychologa” autorstwa Anny Kupryjaniuk
Anoreksja
Jadłowstręt psychiczny, znany jako anoreksja, jest poważnym zaburzeniem odżywiania, które dotyka szczególnie dziewczęta, często będące w wieku nastoletnim. W przypadkach, gdy anoreksja rozwija się u młodych dziewcząt w trudnych relacjach rodzinnych, problem staje się jeszcze bardziej złożony. Konflikty, brak wsparcia emocjonalnego czy napięcie w rodzinie mogą pogłębiać poczucie kontroli, jakie dziewczęta próbują uzyskać poprzez restrykcyjne ograniczanie jedzenia. Anoreksja staje się nie tylko sposobem na kontrolę ciała, ale również ucieczką od emocji i próbą wyrażenia bólu psychicznego, który trudno im nazwać i przekazać otoczeniu. Niestety, w takich okolicznościach zarówno rozpoznanie, jak i leczenie zaburzenia mogą być utrudnione, wymagając wsparcia specjalistów, którzy rozumieją złożoność problemu wynikającą z nakładających się czynników emocjonalnych i rodzinnych.
Ja: Czy mogłaby Pani opowiedzieć o swojej chorobie psychicznej- jakich objawów Pani doświadcza?
Jestem chora na chorobę afektywną dwubiegunową i anoreksję. Zostałam zdiagnozowana po raz pierwszy w 2020 roku z anoreksją. Zaczęło się niewinnie. Chciałam schudnąć. W zdrowy sposób. Nigdy nie chciałam być “anorektyczką”. Szybko wciągnęłam się w odchudzanie. Polubiłam sam proces liczenia kalorii i chudnięcia. Uwielbiałam patrzeć na wagę, która spada. Kochałam to uczucie kontroli, której tak bardzo mi brakowało. Ważyłam w najgorszym momencie 38 kg przy wzroście 168cm. Z jednej strony osiągnęłam swój cel, z drugiej obsesja na punkcie kalorii nie dawała mi spokoju. W lustrze widziałam siebie jako osobę otyłą. Dzisiaj zastanawiam się, co było nie tak z moimi oczami, że WIDZIAŁAM FIZYCZNIE siebie grubą, będąc na skraju życia i śmierci. Pogrążyło mnie to w depresji. Rozpoczęłam leczenie pod wpływem rodziców. Miałam 16 lat. Nie chciałam żyć. Dostałam antydepresanty. Pomagały mi do pewnego momentu. W lutym 2022 roku doszłam do prawidłowej wagi. Pojawiły się kolejne problemy. Odstawiłam leki, po czym wpadłam w manię. Mania to utrzymujący się kilka tygodni stan podwyższonego nastroju. Nie byłam sobą. Straciłam kontakt z otoczeniem. Nie spałam, mówiłam szybko, miałam 100 pomysłów na minutę. Wydałam mnóstwo pieniędzy, żeby zmienić swój image w Britney Spears. Potrafiłam ubrać się w tak wyzywający sposób, że niejednokrotnie zostałam opluta. Nie miałam wstydu. W pewnym momencie myślałam nawet, że jestem lesbijką. Spotykałam się z różnymi kobietami. Po manii zawsze następuje depresja. Spadek nastroju bardzo mnie dobił. Uświadomiłam sobie, co zrobiłam. Miałam przeczucie, że zostanę ukarana. Pierwszy raz sięgnęłam po żyletkę. Nie miałam siły żyć. Nie byłam sobą. Z resztą sama nie wiem która ja to JA. Okresy manii i depresji przewijały się jeszcze kilka razy. Raz brałam leki a raz przerywałam leczenie z bezsilności wobec skutków ubocznych leków. Obecnie przyjmuję 4 różne leki. Zarówno manii jak i depresji nie doświadczam.
Ja: Od kiedy doświadcza Pani objawów choroby?
Objawów doświadczam od najmłodszych lat. Pierwsze wspomnienie – robiłam brzuszki w łazience u babci w wieku 5 lat, bo nałożyła mi zbyt dużo ziemniaków.
Ja: Jak Pani sądzi, co jest źródłem Pani choroby?
Moi rodzice często się kłócili, powodem kłótni była waga mojej matki, którą mój ojciec ciągle wypominał. Wychowałam się w domu, w którym chudość była perfekcją. Jestem straszną perfekcjonistką. Za czwórki w szkole byłam karana. Teraz mam 20 lat. Nigdy im tego nie wybaczyłam. Moim zdaniem było to związane z tym kultem chudości u mnie w domu. Nie było konkretnego wydarzenia. No może seksualizacja ze strony dalszej rodziny i znajomych rodziców w stylu “o rosną jej cycki” w okresie dojrzewania. To był kolejny z czynników.
Ja: Jak wygląda teraz Pani relacja z jedzeniem?
Teraz relacja z jedzeniem jest lepsza, nie boję się jedzenia. Nienawiści do swojego wyglądu nie sprowadzam już do jedzenia. Ale nadal nie znoszę tego jak wyglądam, chociaż ważę 52 kg, nie mam nadwagi.
Ja: A jak się Pani teraz czuje psychicznie?
Teraz czuję się dobrze, są lepsze dni i gorsze. Czasem są też najgorsze, kiedy nie mogę się uspokoić i wtedy biorę leki doraźne. Obecnie jest ok. Studiuję i jak na razie daję radę
Ja: Co Pani pomaga w trudnych chwilach?
Pomaga mi mój chłopak. Planujemy wspólne życie. Wie o moich problemach i akceptuje je. Wie, że czasem przemawia przeze mnie zaburzenie, a nie JA. Nie mam innego wsparcia w rodzicach niż wsparcie finansowe.
Ja: Z jakiego powodu zgodziła się Pani by przedstawić swoją historię?
Zgodziłam się na przedstawienie swojej historii życiowej, ponieważ wiem jak ważne jest zwiększanie świadomości chorób psychicznych.
Rozwój jadłowstrętu psychicznego (anoreksji) jest skomplikowany i najczęściej wynika z kombinacji różnych czynników biologicznych, psychologicznych oraz społecznych. Poniżej przedstawiam najczęstsze źródła tego zaburzenia:
1. Czynniki biologiczne:
– Genetyka: Istnieją dowody na dziedziczną skłonność do zaburzeń odżywiania. Badania pokazują, że osoby, których bliscy cierpieli na anoreksję, są bardziej podatne na rozwój tego zaburzenia.
– Funkcjonowanie mózgu i neuroprzekaźników: Nieprawidłowości w przekaźnikach mózgowych, takich jak serotonina i dopamina, mogą wpływać na odczuwanie głodu, nasycenia i nagradzanie, co ma wpływ na zaburzenia odżywiania.
2. Czynniki psychologiczne:
– Perfekcjonizm i niskie poczucie własnej wartości: Osoby z anoreksją często charakteryzują się wysokimi wymaganiami wobec siebie oraz krytycznym podejściem do własnej wartości, co może prowadzić do skrajnej kontroli nad ciałem.
– Problemy emocjonalne: Często anoreksja pojawia się jako sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami, takimi jak lęk, smutek, stres czy poczucie braku kontroli w innych aspektach życia.
– Zaburzenia w relacjach rodzinnych: Problematyczne relacje, brak wsparcia emocjonalnego lub nadopiekuńczość rodziców mogą wpływać na rozwój anoreksji. W takich przypadkach jadłowstręt psychiczny może stać się formą wyrażenia buntu lub komunikowania potrzeb emocjonalnych.
3. Czynniki społeczne:
– Presja kulturowa i medialna: Współczesne kanony piękna promujące szczupłość, szczególnie w mediach społecznościowych i reklamach, mogą wywierać ogromną presję na osoby, zwłaszcza młode dziewczęta, do dążenia do nieosiągalnych standardów wyglądu.
– Wpływ otoczenia rówieśniczego: Rówieśnicy i ich oczekiwania związane z wyglądem mogą wpływać na postrzeganie własnego ciała i prowadzić do niezdrowych zachowań związanych z odżywianiem.
4. Czynniki osobowościowe:
– Impulsywność i potrzeba kontroli: Anoreksja często rozwija się u osób, które mają trudność z kontrolowaniem różnych aspektów życia lub dążą do perfekcyjnego panowania nad sobą. Kontrola nad jedzeniem staje się formą wyrażenia siły i autonomii.
Rozwój anoreksji zazwyczaj wynika z nakładania się tych czynników, co sprawia, że zaburzenie to jest trudne do leczenia i wymaga podejścia wieloaspektowego, włączającego terapię psychologiczną, wsparcie rodzinne oraz edukację na temat zdrowego odżywiania.
Książka będzie możliwa do zakupienia od września 2025 w Empiku i innych księgarniach stacjonarnych i stronach internetowych!
Film na moim kanale YouTube: “wyglądałam jak trup” ANOREKSJA [HISTORIA ŻYCIOWA] english and polish version of this vlog
Moje artykuły naukowe: Cognitive dysfunction in people with eating disorders – PubMed
Deep brain stimulation for the treatment of severe intractable anorexia nervosa – PubMed
Blog: Wewnętrzny krytyk – jak sobie z nim poradzić? | Anna Kupryjaniuk – psycholog i psychoterapeuta
Kontakt: Kontakt | Szkolenia firmowe | Anna Kupryjaniuk – psycholog i psychoterapeuta