EMOCJE I MODEL ABC
Czy zastanawiałeś się/ zastanawiałaś się nad tym dlaczego odczuwamy daną emocje w danej sytuacji? Czy myśli i emocje są ze sobą związane? Jeżeli tak, to w jaki sposób? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym wpisie… Czyli uwaga, uwaga: kolejna „psychoedukacja”.
Emocje są wywoływane przez dane sytuacje z naszego życia. A każdej emocji towarzyszy myśl, w CBT nazywana myślą automatyczną (czyli takie myśli które jako pierwsze przychodzą nam do głowy). W psychoterapii CBT pracujemy (oczywiście między innymi) nad tym by identyfikować właśnie te myśli automatyczne i odczuwane przez nas stany emocjonalne. Wyobraźmy sobie taki przykład, że jesteśmy na przyjęciu i poznajemy nową osobę która w ogóle na nas nie patrzy, zdawkowo odpowiada na zadawane przez nas pytania. To wywołuje w nas myśli automatyczne, przykładową myślą automatyczną może być: „Nie jestem interesująca. Wszystkich nudzę.”. To z kolei wywołuje w nas emocje, np. smutek. Ten przykład pokazuje, że nasze emocje często rodzą się pod wpływem myśli. Myśli i zachowania też są ze sobą powiązane. Codziennie przychodzą nam do głowy „automatyczne myśli”, które wpływają na to, jak się zachowujemy. Mogą mieć postać słów bądź wyobrażeń. Zdarza się, że nie zdajemy sobie sprawy z myśli, które warunkują nasze późniejsze zachowanie i reakcje z ciała.
Reasumując: sytuacja wpływa na pojawienie się myśli automatycznych (czyli takich pierwszych myśli), to powoduje w nas odczuwane emocje a to prowadzi do określonych zachowań i reakcji z ciała. Prześledźmy to na konkretnym przykładzie…
Możemy jeszcze omówić jakie mogą występować reakcje z organizmu. Są to np. przyspieszone bicie serca, płytszy oddech, przyspieszone bicie serca, ból brzucha, nudności, bóle głowy, nagłe uczucie silnego zmęczenia i wiele innych. Czy zauważasz jakieś objawy z ciała u siebie, np. kiedy odczuwasz stres?
To jeszcze tak w ramach podsumowania… Dzięki myślom możemy łatwiej określić emocje których doświadczamy podczas sytuacji z naszego życia. Nasze myśli i emocje związane z sytuacją, warunkują nasze zachowania (np. wybuch złości, trzaśnięcie drzwiami, unikanie danej sytuacji/ osoby).
To co opisałam, nazywa się właśnie modelem ABC. Jest to model wykorzystywany w terapii poznawczo- behawioralnej. Na czym polega? Właśnie polega na analizie sytuacji, myśli/ przekonań i emocji związanych z tą sytuacją. A teraz przykład z gabinetu…
#Przykład 1.
Pani Julia, lat 19 zgłasza się do gabinetu i opowiada o trudnych sytuacjach ze swojego życia. Podczas kolejnej sesji przychodzi moment by wraz ze mną stworzyła model ABC. Więc zaczynamy…
sytuacja: „Leżę i płaczę”. Jakie myśli się wtedy pojawiają u Pani Pani Julio?
„Nikt mnie nie rozumie”, „Jestem beznadziejna”. A jakie emocje?
smutek, lęk.
Można to jeszcze rozszerzyć o pytanie: A jakich objawy z ciała pojawiły się wtedy kiedy wystąpił lęk? „Hmm, silnie bolał mnie brzuch”. A wtedy gdy wystąpił smutek? „Zaczęłam płakać”.
#Przykład 2
W tej sytuacji na wydarzenie traumatyczne jakim był gwałt użyto słowa zastępczego „cytryna”. Pani Asiu proszę mi opowiedzieć o przykładowej trudnej sytuacji z Pani życia w ostatnim tygodniu. „Byłam w kuchni, robiłam sobie jedzenie a mama nagle wspomniała o… cytrynie, że może gdybym się wtedy rozluźniła to tak by wtedy nie bolało”. A jakie myśli się wtedy u Pani pojawiły? „Chcę wyjść” i „Chcę przekonać mamę by nie wracała do tych wydarzeń”. A jakie emocje? „Wstyd, lęk”. A jakie pojawiły się wtedy odczucia z ciała gdy pojawił się lęk? „Zaczęłam ciężko oddychać, tak jakbym się miała zaraz udusić”, a gdy pojawił się wstyd? „Zmiękły mi nogi”. Oczywiście na tym się procesu terapeutycznego nie zamyka. Proces psychoterapeutyczny dopiero się wtedy zaczyna. To czemu tu służy? By nauczyć się zauważać i dostrzegać schemat przyczynowo- skutkowy, bodziec (mama mówi o cytrynie) i rekacja (mam atak paniki).
Do zastanowienia: Jak sądzisz dlaczego jest warto odczuwać wszystkie emocje? Dlaczego nie warto jest tłumić odczuwane emocje? Czy tłumisz w sobie emocje? Jeżeli tak, to jakie emocje najczęściej w sobie tłumisz? Dlaczego to robisz? Co Ci daje tłumienie emocji? Co odbiera Ci tłumienie emocji? Dlaczego wyrobiłeś/ wyrobiłaś w sobie strategie unikania właśnie w postaci tłumienia emocji?