Zaburzenia poznawcze a najnowsze sposoby leczenia agresywnych postaci stwardnienia rozsianego

Stwardnienie rozsiane (SM) jest chorobą autoimmunologiczną atakującą ośrodkowy układ nerwowy. W przypadku agresywnych postaci zmiany neurologiczne postępują szybciej, a z czasem powodują też trudności w codziennym funkcjonowaniu. Zaburzenia poznawcze u osób z SM mogą obejmować problemy z pamięcią, koncentracją oraz przetwarzaniem informacji – to efekty uszkodzeń struktur mózgowych odpowiedzialnych za te funkcje.

Funkcje poznawcze w stwardnieniu rozsianym

Procesy poznawcze są czynnościami podejmowanymi w celu nabycia wiedzy o danym środowisku, jak również tym, jak należy się w nim zachowywać. U osób chorujących na stwardnienie rozsiane mogą one nie przebiegać prawidłowo z powodu tej właśnie choroby. Zaburzeniom ulegają najczęściej pamięć, uczenie się, uwaga, poznanie społeczne, a także funkcje wzrokowo-przestrzenne, językowe czy wykonawcze. W przypadku doświadczania trudności z funkcjonowaniem poznawczym warto skorzystać z rozwiązania, jakim jest diagnoza neuropsychologiczna. Umożliwia ona sprawdzenie, które funkcje i procesy zostały zaburzone, a które działają prawidłowo. Stanowi też podstawę do dalszych badań oraz terapii.

Definicja i rodzaje agresywnych postaci stwardnienia rozsianego

Agresywna postać SM, określana jako RES (rapidly evolving severe multiple sclerosis), charakteryzuje się szybkim postępem choroby. Kryteria diagnostyczne obejmują wystąpienie dwóch lub więcej rzutów powodujących niesprawność w ciągu 12 miesięcy oraz obecność nowych zmian w rezonansie magnetycznym mózgu. Wysoka aktywność choroby może prowadzić do znacznej akumulacji niepełnosprawności neurologicznej w krótkim czasie. Szczególnym przypadkiem jest SM złośliwe – rzadka, wyjątkowo agresywna postać stwardnienia rozsianego, charakteryzująca się szybkim postępem w ciągu kilku miesięcy. Występują intensywne rzuty oraz liczne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym. Wymaga natychmiastowego leczenia.

Niektóre rodzaje SM są szczególnie agresywne i na tyle rzadko występują, że część badaczy uznaje je za odrębne jednostki chorobowe – wymienić wśród nich można między innymi:

• stwardnienie rozsiane o przebiegu rzekomoguzowym – objawiające się dużymi, szybko narastającymi zmianami w mózgu, które mogą przypominać nowotwory w badaniach obrazowych,
• chorobę Schildera – rzadką (występującą głównie u dzieci) postać demielinizacyjną, z masywnymi obustronnymi zmianami w istocie białej mózgu i szybką progresją objawów,
• stwardnienie koncentryczne Balo – charakteryzujące się obecnością koncentrycznie ułożonych warstw demielinizacji w mózgu, dających obraz przypominający tarczę strzelniczą w rezonansie magnetycznym.

Nowoczesne metody leczenia agresywnych postaci stwardnienia rozsianego

Postęp medycyny sprawia, że pojawia się coraz więcej możliwości spowolnienia rozwoju stwardnienia rozsianego i ograniczenie nasilenia jego objawów. W agresywnych postaciach SM stosuje się intensywne leczenie, by zahamować procesy autoimmunologiczne prowadzące do demielinizacji, czyli procesu rozpadu osłonek mielinowych w ośrodkowym lub obwodowym układzie nerwowym powodującego zaburzenia w przekazywaniu impulsów. Do takich nowoczesnych metod zaliczyć można między innymi:

• leki modyfikujące przebieg choroby, które ograniczają aktywność układu odpornościowego i zmniejszają liczbę rzutów choroby,
• przeszczepienie autologicznych komórek macierzystych (AHSCT), stosowane w przypadkach opornych na standardowe leki,
• terapie celowane, wykorzystujące przeciwciała monoklonalne blokujące specyficzne mechanizmy autoimmunologiczne.

Dodatkowo w przypadku większości pacjentów zalecane jest leczenie wspomagające. Treningi poznawcze oraz ćwiczenia umysłowe pomagają w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania i sprawności umysłu. Istotny element terapii stanowi również aktywność fizyczna, która wspomaga neuroplastyczność mózgu. Ponadto dieta bogata w kwasy omega-3 może dodatkowo chronić neurony przed degeneracją.

Perspektywy leczenia zaburzeń poznawczych występujących w stwardnieniu rozsianym

Nowoczesne metody terapii agresywnych postaci stwardnienia rozsianego ułatwiają kontrolowanie choroby i ograniczenie jej wpływu na funkcje poznawcze. Wprowadzenie terapii celowanych czy przeszczepienie komórek macierzystych otwiera nowe możliwości w leczenia agresywnych postaci SM. Szczególnie dużą skuteczność wykazują one w połączeniu z kompleksową rehabilitacją oraz wsparciem neurologicznym. Dzięki temu jakość życia pacjentów poprawia się pomimo postępującej choroby.

Poddanie się nowemu sposobowi leczenia stwardnienia rozsianego bywa bardzo wyczerpujące nie tylko pod kątem fizyczności, ale psychiki. W tej sytuacji potrzebne okazać się może profesjonalne wsparcie. Pomoc psychologiczna dostępna jest w wygodnej formie online, 24h/7, bez konieczności wychodzenia z domu – warto z niej skorzystać, szczególnie w przypadku kryzysu psychicznego.